Część DDA wiąże się z osobami uzależnionymi ( od alkoholu, narkotyków, hazardu, internetu itp). W takich sytuacjach zazwyczaj punkt ciężkości z problemów własnych przesuwa się na problemy uzależnionego partnera oraz trudności w stworzeniu satysfakcjonującego związku. Poniżej przedstawiam ankietę diagnostyczną przydatną do rozpoznania czy zaistniało współuzleżnienie ( nazwa potoczna) inaczej mówiąc zaburzenia adaptacyjne do trudnej relacji i sytuacji w jakiej osoba się znalazła będąc w związku z partnerem uzależnionym. W diagnozie zwraca się uwagę na to czy występują :
- nieudane próby zmieniania ( poprzez nadkontrolę i nadopiekuńczość wobec osoby uzależnionej czyli zachowania uniemożliwiające zmianę sytuacji)
- nieudane próby wycofywania się z sytuacji ( zachowania utrudniające wyjście)
- negatywne sposoby przystosowania się do uzależnienia partnera
Dla osób zainteresowanych głębszym zrozumieniem w jaki sposób przejawia się współuzależnienie w tych trzech aspektach podaję szczegółowe schematy zachowań adaptacyjnych na przykładzie współuzależnienia w związku z piciem partnera. W przypadku związku z osobą o innym uzależnieniu np od hazardu wystarczy kontrolę od picia ( próbę powstrzymywania partnera od picia ) zamienić na próby powstrzymywania od grania – analogicznie w uzależnieniu od internetu – próby kontrolowania tej właśnie czynności itd. Wystarczy
SCHEMATY ZACHOWAŃ ADAPTACYJNYCH
1 Nieudane próby zmieniania ( zachowania uniemożliwiające zmianę sytuacji):
NADKONTROLA
- mająca na celu ograniczenie ilości alkoholu wypijanego przez osobę uzależnioną
np
wylewanie alkoholu
chowanie alkoholu
picie razem z alkoholikiem w celu ograniczenia jego picia ( widzę ile, przerwę, część wypiję ja)
unikanie denerwowania osoby uzależnionej z obawy by się nie napiła
siadanie blisko osoby uzależnionej na spotkaniach towarzyskich
kupowanie alkoholu aby piła tylko w domu i nie wychodziła pić
rozcieńczanie alkoholu
szantażowanie
- dobieranie towarzystwa w taki sposób, by osoba uzależniona nie ulegała nałogowi
np
kontrolowanie z kim się spotyka
zniechęcanie do osób pijących
zachwalanie niepijących kolegów
namawianie znajomych osoby uzależnionej by z jej nie proponowali picia
rezygnacja z życia towarzyskiego ( żeby nie kusić do picia)
- karanie za picie i nagradzanie za ograniczenie picia
np
robienie awantur lub ciche dni
stwarzanie szczególnie miłej atmosfery gdy osoba uzależniona nie pije
chwalenie gdy nie ulega nałogowi ( nie pije , nie gra)
dogadzanie, ustępowanie
cierpiętnictwo – zobacz jak przez ciebie cierpię , wpędzanie w poczucie winy
seks jako nagroda lub odmawianie seksu jako kara
zupełna uległość i rezygnacja
- zniechęcanie do pijących znajomych poprzez
np
wymuszanie na osobie uzależnionej obietnic
próby ograniczania czasu wolnego
udawanie chorego aby wymusić szybszy powrót do domu
wysyłanie na mitingi AA , terapię gdy osoba uzależniona nie jest tym zainteresowana
NADOPIEKUŃCZOŚĆ
płacenie długów za osobę uzależnioną
załatwianie spraw za osobę uzależnioną
wykonywanie obowiązków za osobę uzależnioną
podaj inne……………………………………………………………..
2 Nieudane próby wycofywania się z sytuacji
- straszenie odejściem bez pomysłu, planu lub chęci aby to rzeczywiście zrobić
- uciekanie z domu bez zabezpieczenia na oślep, bez wsparcia
- demonstracje i “granie” odejścia
- odtwarzanie tych samych nieskutecznych zachowań
- zależność finansowa od osoby uzależnionej i brak zachowań w celu uniezależnienia się
np :
nie szukam pracy mimo zależności finansowej od osoby uzależnionej
nie dokształcam się mimo braku zawodu
nie szukam mieszkania choć straszę odejściem lub myślę o odejściu
3 Negatywne sposoby przystosowania się
- zaniedbywanie własnych potrzeb na rzecz kontrolowania przebiegu uzależnienia i wtedy brak czasu i sił aby zadbać o siebie
np
zaniedbywanie własnego zdrowia
zaniedbywanie wyglądu
brak należytej dbałości o odżywianie się
rezygnacja z nauki z dalszego kształcenia albo zainteresowań ( aby być w domu i go pilnować/dogadzać mu)
oszczędzanie na własnych przyjemnościach ( on narobił długów , to ja muszę teraz oszczędzać)
zmuszanie się do posiadania takich samych potrzeb i pragnień jak ma uzależniony partner ( żeby wspólnie spędzać czas, rozumieć
- podporządkowywanie się temu co mówi i robi uzależniony, by sprzeciwu nie wykorzystał jako pretekstu do picia
- ukrywanie skutków uzależnienia
- zaniedbywanie pracy
np branie L4 lub wolnego ze względu na pobicie lub konieczność zorganizowania pomocy osobie uzależnionej
spóźnienia po nieprzespanej nocy
brak koncentracji na pracy bo myśli krążą wokół osoby uzależnionej
wykonywanie obowiązków na pokaz, nadgorliwość aby nikt się domyślił jaki mam problem
- wpływ picia osoby uzależnionej na moje kontakty
np :
unikanie ludzi ( izolowanie się)
ograniczenie kontaktu z rodziną ( wstyd)
nerwowość, drażliwość, wybuchowość w stosunku do najbliższych
uległość – pozwalanie innym by mnie wykorzystywali
obwinianie innych