DDA a uzależnienia ( alkohol/hazard/inne)


Dorosłe Dzieci Alkoholików wypracowały sobie różne strategie na „radzenie” z emocjonalnym bólem . To „radzenie” sobie z trudnymi emocjami bywa czasami bardzo destrukcyjne, gdy osoba ucieka w nałogi aby stłumić odczuwane cierpienie, wyprzeć z pola świadomości pojawiające się problemy . Dlatego część DDA sięga po alkohol lub substancje psychoaktywne ( narkotyki, leki)  i mówimy wtedy o uzależnieniu od substancji lub rozładowuje narastające napięcie sięgając  po po nałogowe czynności ( hazard, seksoholizm, uzależnienie od internetu , zakupów itp) – mówimy wtedy o uzależnieniu od czynności. W każdym j z wyżej wymienionych przypadków osoba nie radzi sobie z trudnymi emocjami , od których ucieka w destrukcyjny sposób. Na terapii nie chodzi więc tylko o wykluczenie  objawu (przestać pić, ćpać , grać itp) ale też o nabycie zdrowej umiejętności regulowania swoich uczuć, aby nie szukać ulgi w formie destrukcyjnej  dla siebie i swoich bliskich.  Dorosłe Dzieci Alkoholików które popadły w nałóg, oprócz terapii uzależnień ( skoncentrowanej na usunięciu objawu ) potrzebują terapii pogłębionej aby wykluczony objaw nie zastąpić innym. Gdy pracowałam z grupa hazardzistów, część z tych osób to byli  alkoholicy po terapii utrzymujący wieloletnią abstynencję do alkoholu , ponieważ jednak nie nauczyli się regulować swoje uczucia w sposób zdrowy, zamienili picie na inny sposób „rozładowywania” trudnych uczuć. Jestem przekonana, że  w przypadku osób uzależnionych pochodzących z alkoholowych domów , lub innych dysfunkcyjnych domów  – sama terapia uzależnień to zdecydowanie za mało. Warto przy tym spora część osób uzależnionych zmaga się z depresją lub silnymi lękami wyniesionymi z dzieciństwa, część przeżyła traumy co mogło doprowadzić do zaburzeń osobowości,  i jeżeli oprócz pomocy w utrzymaniu abstynecji nie otrzymają głębszej psychoterapii – wówczas leczenie uzależnienia nie będzie wystarczającą pomocą . W przypadku osób uzależnionych z tak trudną przeszłością jak bycie DDA/DDD konieczna jest podejście dwutorowe, terapia uzależnień i psychoterapia .

Poniżej zamieszczam plan ramowy do pracy z osobą uzależnioną , który oczywiście jest pogłębiany o pracę z indywidualnymi problemami zgłaszanymi przez pacjenta.

  • Czy jestem osobą uzależnioną  ? badanie własnych zachowań

    W jakim miejscu gotowości do pracy nad nałogiem się znajduję?

     

    Cel: Nabycie umiejętności rozpoznawania własnego etapu gotowości do rezygnacji z nałogowych zachowań z uwrażliwieniem że etap ten jest zmienny (na podstawie modelu Prohaska, DiClemente

     

    Cel: Rozpoznanie swojej sytuacji pod kątem uzależnienia, badanie własnych doświadczeń związanych z uzależnieniem wzmacnianie obiektywnego spojrzenia na problem swojego picia, ćpania , grania , zakupów i innych nałogowych zachowań.

Zadanie domowe : Wypełnienie ankiety służącej do autodiagnozy uzależnienia Omówienie wyników ankiety.

 

  • Korzyści i straty analiza zachowań nałogowych

 

Cel: Rozpoznanie efektów nałogu podtrzymujących uzależnieniowe zachowania oraz takich, które stanowią negatywne konsekwencje.

Zadanie domowe: sporządzenie własnego bilansu zysków i strat.

Badanie wątpliwości  w stosunku do nałogu i zwiększanie motywacji do  utrzymywania abstynencji od destrukcyjnych zachować 

Cel: Rozpoznanie i nabycie gotowości do rezygnacji z nałogowych zachowań

Omówienie pułapek utknięcia na etapie kontemplacji tj. poszukiwanie absolutnej pewności, czekanie na magiczny moment, myślenie życzeniowe, przedwczesne działanie (próba zmian na pół gwizdka”). Praca w oparciu o propozycje wg Prochaska, Norcross, DiClemente.

Zadania domowe :

 analiza własnych przykładów hamujących zmianę,

ocena własnego poziomu gotowości po uzyskanym wglądzie (motywacja do zmiany typu chętny, zdolny, gotów  czyli chcę, mogę, będę…). W oparciu o dialog motywujący.

  • Rozpoznawanie chęci picia, grania ( „głód alkoholowy”, głód hazardowy” itp)

 

Cel: Uzyskanie umiejętności rozpoznawania i radzenia sobie z chęcią sięgania po używki lub czynności nałogowe.

Wprowadzenie dzienniczka głodu substancji lub czynności ( dzienniczek monitorowania glodu alkoholwego, hazardowego itp ) 

Zadanie: codzienne wypełnianie dzienniczka głodu alkoholowego/hazardowego itp  i monitoring poprzez informowanie o objawach na zajęciach terapeutycznych.

 

  • Czynniki spustowe sięgania po alkohol, inne środki psychoaktywne lub nałogowe czynności  (wyzwalacze zewnętrzne i wewnętrzne)

 

Cel: Nabycie umiejętności rozpoznania własnych sytuacji związanych z nałogiem

 

stworzenie własnych list wyzwalaczy zewnętrznych i wewnętrznych,

 

 

  • Sposoby radzenia sobie z indywidualnymi wyzwalaczami nałogu 

 

Cel: Nabycie umiejętności radzenia sobie z wyzwalaczami zewnętrznymi poprzez ich unikanie bądź ograniczenie ich wpływu na podstawie indywidualnych programów zapobiegawczych. Rozpoczęcie nauki radzenia sobie z wyzwalaczami wewnętrznymi, które zostają  pogłębione na późniejszym  etapie dotyczącym treningu umiejętności społecznych)

metody poznawczo behawioralne (HALT, lista zaleceń dla zdrowiejących hazardzistów, autodiagnoza kontrolowania środowiska)

omówienie pułapek na etapie działania wg Prochaska, Norcross, DiClemente oraz przeciwwarunkowanie czyli znajdowanie zdrowych substytutów zachowań problemowych co wg autorów jest jednym z najsilniej działających procesów dostępnych dla ludzi zmieniających swoje problemowe zachowania.

Zadania: sporządzenie indywidualnych programów z zakresu przeciwwarunkowania plus  autodiagnoza przeciwwarunkowania (zalecane sporządzanie cyklicznie);

 

  • Nagradzanie pozytywnych zachowań dotyczących zdrowienia z uzależnienia od hazardu.

 

Cel: Poznanie i stosowanie technik wzmacniających zmianę, pogłębiających utrzymywanie motywacji do zmiany na wysokim poziomie.

 

Zadania: Stworzenie indywidualnego planu nagradzania, cykliczna autodiagnoza nagradzania.

 

  • Temat: Budowanie i rozszerzanie systemów wsparcia, szukanie alternatywnych dla nałogu spędznia  wolnego czasu

 

Cel: Nabycie umiejętności szukania wsparcia w trudnych sytuacjach, odnalezienie alternatywnego do hazardu sposobu spędzania wolnego czasu

Analiza  swojej sieci wsparcia i jej wzmacnianie.

Uczestnictwo w mityngach  związanych ze swoim nałogiem ( Anonimowi Alkoholicy, Anonimowi Narkomani, Anonimowi Hazardziści, Anonimowi Seksoholicy ) i omówienie tej formy wsparcia w swoim procesie leczenia

 

  • Historia uzależnienia.

 

Cel: Uporządkowanie informacji o własnym uzależnieniu.

do obejrzenia filmy  : „Zranione Dusze”, „Płynąc pod prąd”  Hazardzista  oraz omówienie filmu. Zadanie domowe: opis własnego procesu uzalenienia i omówienie

 

  • Psychika czyli co to są myśli, uczucia, zachowania? Wprowadzenie do dzienniczka uczuć.

 

Cel: Nabywanie umiejętności pozwalających na rozróżnienie podstawowych zjawisk emocjonalnych 

Zadanie: prowadzenie dzienniczka uczuć.

 

  • Mity alkoholików na temat  picia
  • mity hazardzistów na temat szczęścia i jego braku

 

Cel: Rozpoznanie i obalenie indywidualnych fałszywych wierzeń i przesądów na temat swojego picia, , szczęścia i pecha w w gra

Zadanie: wypisanie swoich mitów, które prowadziły i mogłyby dalej prowadzić do grania.

 

  • Jak nałogowe picie , granie itp zniekształca odbiór rzeczywistości przez człowieka. System Iluzji i Zaprzeczania w uzależnieniu od alkoholu, hazardu.

 

Cel: Rozpoznawanie nałogowych przekonań oraz sposobów działania wzmacniających nałogowe przekonania.

 

Zadanie domowe: poszukiwanie własnych przekonań, służących utrzymywaniu nałogu.

 

  • Jak nałóg  zmienia życie emocjonalne człowieka mechanizm nałogowej regulacji uczuć.

 

Cel: Rozpoznanie wpływu nałogu  na emocje

np kwestionariusz wpływu grania na emocje wg Aleksandra Derwich Nowak Patologiczny hazard.

Zadanie: przykłady wpływu picia, grania, ćpania  na emocje

 

  • Jak nałóg  uszkadza osobowość człowieka mechanizm rozpraszania ja.

 

Cel: Rozpoznanie wpływu nałogu  na osobowość.

np Metody pracy: kwestionariusz wpływu grania na osobowość wg Aleksandra Derwich Nowak Patologiczny hazard.

 

  • Zarządzanie budżetem domowym

 

Cel: Zwiększenie umiejętności w zakresie optymalnego zarządzania budżetem domowym

Zadanie: Zrobienie bilansu budżetu domowego w oparciu o zasadę Eisenhowera.

 

  • Praca na   tzw. Przewodnikach  Samopoznania

Konfrontacja ze skutkami nałogu  w obszarze relacji rodzinnych, społecznych, pracy zawodowej, zdrowia, samopoczucia i obrazu siebie wg przewodnika samopoznania.

 

Cel: Poszerzenie wglądu w destrukcję wynikającą z zachowań nałogowych , urealnienie wpływu nałogu  na najważniejsze sfery życiu, osłabienie działania mechanizmu systemu iluzji i zaprzeczania, wzmocnienie motywacji do zmiany.

Zadania: przykłady wpływu nałogu na poszczególne sfery życia.

 

  • Moje cele i wartości

Cel: Poszerzenie wglądu w destrukcję wynikającą z nałogu w obszarze wartości i realizacji celów życiowych. Wzrost samoświadomości w obszarze zdrowych celów i wartości, którymi pacjent chce się kierować w swoim życiu.

 

Zadanie: przykłady wpływu nałogu  na realizację celów życiowych oraz na wartości.

 

  • Jak radzić sobie z sytuacjami podwyższonego ryzyka?

 

Cel: Nabycie umiejętności rozpoznawania sytuacji, stanowiących zagrożenie powrotem do nałogowych zachowań. Wyłonienie sytuacji wysokiego ryzyka na obecnym etapie leczenia. Stworzenie planu radzenia sobie w sytuacjach podwyższonego ryzyka.

Sygnały wskazujące na nawrót.  Tworzenie mapy sytuacji ryzykownych I opracowywanie indywidualnych planów rdzenia sobie w sytuacjach zwiększonego ryzyka.

Zadanie: List do siebie w sytuacji podwyższonego ryzyka.

 

  • Zdrowe życie

 

Cel: Zwiększenie samoświadomości w zakresie stopnia utrzymywania zdrowej równowagi pomiędzy poszczególnymi obszarami życia. Nauka dbałości o siebie w tym zakresie celem umocnienia abstynencji od alkoholu/narkotyków./hazardu/zakupów i innych czynności nałogowych 

KOLEJNYM ETAPEM WSPIERAJĄCYM LECZENIE JEST TRENING UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH  ( takich jak asetywność, komunikacja )